Sầu riêng là một cái tên không hề xa lạ với người dân các nước Đông Nam Á. Loại trái cây này với những ai ăn được thì nó rất thơm ngon. Nhưng với những người không quen hoặc chưa bao giờ ăn sầu riêng thì mùi thơm đặc trưng của nó lại thành ra một mùi khá khó chịu.
Điều này đã được khoa học chứng minh là do khứu giác khác nhau của mỗi người chứ không phải lỗi của sầu riêng. Một trái sầu riêng ngon, đúng chất lượng thì không chỉ thơm ngon mà còn là nguồn cung cấp năng lượng rất tuyệt vời nếu được ăn đúng cách. Trong 100gr sầu riêng chứa đến 147Kcal, tức là chiếm khoảng 7% cal mà cơ thể cần mỗi ngày.
Không phải tự nhiên mà người Đông Nam Á ưu ái gọi sầu riêng là “Vua của các loại trái cây”. Kể cả khi còn nguyên vỏ, mùi hương đặc trưng mà sầu riêng tỏa ra khiến cho mỗi người sẽ có một cái nhìn khác về nó. Từ mê mẩn cho đến sợ hãi và thậm chí kinh tởm vì không chịu được mùi của nó. Bởi vì đặc điểm mùi hương mạnh này mà ở một số nơi công cộng như khách sạn hay các phương tiện giao thông, sầu riêng nghiễm nhiên bị cấm mang vào.
Những cây sầu riêng trưởng thành cao trung bình lên đến 40m, thân cây lớn. Lá luôn xanh và có hình elip đối xứng với chiều dào 10-18cm. Hoa sầu riêng nở thành chùm. Mỗi chùm có 3-300 hoa trên cành. Mỗi bông hoa sầu riêng có 5 cánh (có loại 4 hoặc 6 cánh nhưng rất ít).
Quả sầu riêng có đặc điểm là được bao quanh bởi rất nhiều gai. Quả có hình bầu dục hoặc tròn. Một quả sầu riêng chín dài khoảng 30cm và có đường kính khoảng 15cm, trọng lượng trung bình mỗi quả là từ 1 - 2kg.
Phần thịt ăn được trong quả sầu riêng hay dân gian thường gọi là cơm sầu riêng khi chín thường có màu vàng nhạt của mỡ gà hoặc đậm hơn, cũng có giống màu trắng như sữa hơi ngà. 3 tháng sau khi thụ phấn là thời gian chín của trái sầu riêng.
Khi trái chín, chúng sẽ rơi (rụng) vào một thời điểm nhất định trong ngày. Thường nhất là lúc đúng nửa đêm, hoặc vào giữa trưa. Những thời điểm khác không có trái sầu riêng nào rụng. Có lẽ đó là một đặc ân của mẹ thiên nhiên. Bởi vì vỏ quả bao bọc bằng gai mà nếu rụng trúng phải người thì hoàn toàn không hay chút nào.
Vì thế sầu riêng chỉ được rụng vào đúng những thời điểm mà con người thường nghỉ ngơi, hoặc biết được thời gian rụng để tránh tai nạn. Mỗi trái sầu riêng được chia làm nhiều nhánh bên trong, mỗi nhánh có khoảng 1-3 múi. Phần ăn được gọi là cơm sầu riêng. Còn phần hạt cứng thì sầu riêng cũng như mít, hạt có thể ăn được sau khi qua một công đoạn chế biến như nướng, luộc hoặc chiên.
