Có lẽ xôi cốm ở các nơi khác vẫn còn xa lạ và nhiều người còn chưa được ăn bao giờ nhưng đối với người dân thủ đô Hà Nội thì xôi cốm là đặc sản, món ngon quen thuộc được sử dụng hàng ngày nhất là dịp rằm, đầu tháng, trong mâm cỗ cúng tổ tiên hay trong mâm lễ mừng cưới, hỏi của các cặp đôi mới ăn hỏi, thành hôn.
Xôi cốm sen dừa
Xôi cốm Hà Nội được làm từ cốm tươi, hạt sen, dừa non nên khi ăn chúng ta sẽ cảm nhận được mùi thơm dịu nhẹ, thanh mát của cốm và sen, vị bùi vùi từ đỗ xanh, ngậy béo của dừa non.
Đặc biệt trong thời gian gần đây thì xôi cốm hạt sen được nhiều bạn trẻ ưa thích khi vừa uống cà phê vừa thưởng thức xôi cốm trên những con phố cổ Hà Nội và thư giãn ngắm dòng người qua lại trong tiết trời thu se lạnh lên thơ.
Cốm Hà Nội
Cốm có ở rất nhiều nơi như Tú Lệ - Yên Bái, Vũ Thư - Thái Bình, Quảng Ngãi, Phan Thiết…trong đó cốm Hà Nội rất đặc biệt, được nhiều người yêu thích, nơi khởi nguồn làm ra hạt cốm và cũng là nguồn cảm hứng cho nhiều các nhà thơ, hoạ sỹ, nhạc sỹ, nhiếp ảnh qua các câu ca dao, bài hát, lời thơ, bức tranh ảnh:
"Cốm Vòng, gạo tám Mễ Trì
Tương Bần, húng Láng còn gì ngon hơn."
Gắng công kén hộ cốm Vòng
Kén hồng Bạch Hạc cho lòng ai vui"
"Thợ Sốm, cốm Vòng"
"Nhứt cốm làng Vòng
Kẹo gương xứ Huế
Bánh bèo chợ Thủ
Bò hóc Sóc Trăng..."
Cốm Hà Nội
Hay trong bài hat “Nhớ mùa thu Hà Nội” của Trịnh Công Sơn có đoạn:
"Hà Nội mùa thu, mùa thu Hà Nội
Mùa hoa sữa về thơm từng cơn gió
Mùa cốm xanh về thơm bàn tay nhỏ
Cốm sữa vỉa hè thơm bước chân qua...."
Không biết cốm có từ khi nào ở làng Vòng nay thuộc phường Dịch Vọng Hậu, Cầu Giấy, Hà Nội. Chỉ nghe người xưa truyền lại rằng, vào một năm cách đây hàng ngàn năm đúng vào dịp thu, khi ấy cây lúa chưa chín, hạt thóc vẫn còn xanh thì mưa to, gió lớn làm vỡ đê ngập ruộng và tất cả ruộng lúa chìm nghỉm trong bể nước.
Cái đói ập đến và tiếc công làm lụng vất vả chăm bẵm cây lúa tự nhiên mất trắng thì người làng Vòng đành cắt nhưng bông lúa xanh non mang về rang khô để ăn dần cho qua cái đói. May mắn cái sản phẩm không mong muốn ấy lại có hương vị thơm ngon đặc biệt, hấp dẫn khiến nó được làm thường xuyên mỗi khi mùa thu tới để ăn chơi.
Qua thời gian thì làm nhiều và rút kinh nghiệp làm cho hạt cốm cảng lúc càng mỏng, dẻo thơm, xanh đẹp…rồi trở thành món ăn tao nhã nổi tiếng được gói trong các gói quà thông qua các gánh hàng rong để gửi đến người thân, đến người giàu sành điệu, thành đặc sản quý để dâng vua nhà Lý (1009 – 1225) và trở thành đặc sản nổi tiếng cho đến nay.
Để có được hạt cốm thơm ngon, mềm dẻo người dân làng Vòng phải làm qua nhiều giai đoạn tỉ mỉ kỳ công: Hạt lúa đem rang trên chiếc chảo nóng lửa vừa đều để cho lúa chín mềm vò trấu vừa tróc. Rang thóc xong thì cho ra để nguội, tiếp theo giã cốm bằng tay cho cốm tróc hết vỏ, giã đến khi cốm mềm, dẻo dính mới được.
Cốm làng Vòng
Cốm được gói trong lá ráy để không bị khô và gói thêm lá sen tươi bên ngoài. Chỉ từ một hạt cốm nhỏ mà làm ra được bao nhiêu món như bánh cốm cũng đã trở thành đặc sản của Hà Nội từ lâu và không thể thiếu trong các dịp lễ tết, cưới hỏi... rồi lại có cốm xào, bánh chưng cốm, chè cốm, bánh dẻo bánh nướng nhân cốm.
Vụ cốm mùa thu kéo dài tới gần 3 tháng, bắt đầu từ mồng 1 tháng 7 âm lịch trở đi... Mùa cưới hỏi, cốm có mặt trong các bữa tiệc như bánh cốm có trong mâm ngũ quả lễ ăn hỏi, xôi cốm, chả cốm có trên mâm tiệc mặn.....
Mùa thu Hà Nội không chỉ có thời tiết mát mẻ, hiền hòa mà còn là mùa của những món ăn hấp dẫn, mang hương vị đặc trưng riêng, không nơi nào có được.
Xôi cốm Hà Nội
Xôi cốm hạt sen
Trong các món ngon từ cốm người dân hay làm chả cốm, bánh cốm và xôi cốm hạt sen trộn dừa. Đầu thu mà chúng ta được ăn những món từ cốm thì quá là thích. Hãy cùng Làng Cốm Vàng cùng tìm hiểu cách làm xôi cốm chuẩn Hà Nội nhé:
Nguyên liệu làm xôi cốm gồm:
- Cốm tươi 1kg
- Dừa non xắt sợi 200gr
- Đậu xanh 300gr
- Đường kính trắng 150gr
- Nước cốt dừa 200ml
- Hạt sen 100gr
Cách làm xôi cốm sen dừa
Cách làm xôi cốm như sau:
- Đỗ xanh ngâm sơ, nấu chín đảm bảo độ tơi xốp để nguội. Nghiền tơi 1/2 đậu, đậu còn lại để nguyên hạt.
- Hạt sen chúng ta mang đi luộc chín mềm sau đó cho ra rổ quạt để khô ráo nước.
- Lấy một chiếc chảo cho vào dừa non xắt sợi, đường kính trắng, nước cốt dừa. Đun lửa nhỏ cho từng sợi dừa hoà quyện cùng đường, nước cốt dừa khi thấy sợi dừa trong thì mới đạt
- Lấy một chiếc chậu trộn đều cốm tươi cùng 1 thìa dầu ăn, đậu xanh nguyên hạt. Bắc chõ đun sôi nước sau đó cho cốm tươi đã được trộn cùng đậu xanh vào đun khoảng 10 phút rồi cho ra cái rổ inox xóc nhanh tay trên nồi nước đang sôi để cốm không bị dính vào nhau.
Nhớ phải dùng đũa đảo đều nhiều lần tránh cho hỗn hợp xôi bị hơi nước bốc lên làm xôi không được tơi. Nấu đến khi xôi mềm căng độ dẻo thì chúng ta cho xôi ra cái mâm hoặc chậu nhôm, inox để nguội, tiếp theo trộn đều với đậu xanh đã nghiền mịn và hạt sen đã chín. Cuối cùng là cho ra đĩa, bát, lá ráy hoặc lá sen và thưởng thức.
Chúc các bạn thành công nhé!